میهن سلامت مجله پزشکی و سلامت میهن سلامت
نوشته های مشابه
شکستگی لگن (Pelvic Fracture) از آن آسیب هایی است که می تواند تمام سبک زندگی فرد را از راه رفتن گرفته تا نشستن ساده تحت تأثیر قرار دهد. چون لگن محل عبور رگ ها، اعصاب و تکیه گاه وزن بدن است، هر نوع آسیب در این ناحیه پیامدهای مهمی به دنبال دارد.
تفاوت میان یک ترک کوچک و یک شکستگی ناپایدار می تواند مسیر درمان را کاملاً متفاوت کند؛ از استراحت ساده تا جراحی های پیچیده!
به همین دلیل بسیاری از بیماران در مواجهه با آسیب های شدید سراغ بهترین جراح تعویض مفصل لگن در شیراز یا شهر محل زندگی خود می گردند تا مطمئن شوند درمانی دقیق، علمی و کم خطر دریافت می کنند.
آناتومی کاربردی لگن و نقش آن در بدن
برای درک بهتر شکستگی ها، شناخت ساختار لگن ضروری است. لگن از سه استخوان اصلی تشکیل شده است:
- ایلیوم (Ilium): پهن ترین بخش لگن
- ایسکیوم (Ischium): بخش پشتی و پایینی
- پوبیس (Pubis): بخش جلویی
این استخوان ها با مفاصل قوی، رباط های مستحکم و عضلات متعدد احاطه شده اند و مسیر عبور عصب سیاتیک، شریان و وریدهای اصلی هستند.
به همین دلیل، هر شکستگی می تواند جریان خون، انتقال پیام عصبی و حتی عملکرد اندام تحتانی را مختل کند.
دلایل اصلی شکستگی لگن
۱- تروماهای پرفشار (High-Energy Trauma)
در افراد جوان و فعال دیده می شود و معمولاً باعث شکستگی های چند تکه می گردد. تصادفات خودرو و موتور مهمترین علت شکستگی های ناپایدار است.
- خطر در موارد برخورد مستقیم، گیر افتادن لگن، پرتاب شدن، یا عدم استفاده از کمربند
- آسیب های ورزشی شدید
۲- تروماهای کم فشار (Low-Energy Trauma)
در سالمندان و افراد با استخوان ضعیف رخ می دهد. این آسیب می تواند در نتیجه ضربه شدید (مثل تصادف خودرو، سقوط از ارتفاع) یا گاهی در افراد سالمند با سقوط ساده رخ دهد. ( منبع )
- زمین خوردن ساده سالمندان
- لغزش در حمام، افتادن از صندلی یا هنگام راه رفتن
- پوکی استخوان شدید
- ضعف عضلانی و اختلال تعادل
- شایع در افراد سکته مغزی، دیابتی، بیماران نورولوژیک و نارسایی قلبی/کلیوی
- افزایش احتمال سقوط و شکستگی
۳- شکستگی های استرسی (Stress Fractures)
در ورزشکاران، نظامیان و افراد فعال به دلیل فشارهای تکراری ایجاد می شود.
علل رایج:
- دویدن طولانی
- تمرینات سنگین ورزشی
- تغییر ناگهانی تمرین
- کفش نامناسب
- کمبود ویتامین D
۴- بیماری های زمینه ای
اختلالات پزشکی باعث ضعف استخوان و شکستگی پاتولوژیک می شوند.
- سرطان ها و متاستازها
- پروستات، سینه، ریه، میلوما → درگیری لگن و شکستگی آسان
- عفونت استخوان (Osteomyelitis)
- نازک شدن استخوان به دلیل عفونت مزمن
- یائسگی و کاهش استروژن
- کاهش تراکم استخوان در زنان
- مصرف طولانی کورتون
- کاهش کلسیم و تحلیل استخوان
۵- شکستگی های ناشی از خشونت یا آسیب های غیرمعمول
- ضربه مستقیم در درگیری ها
- برخورد اجسام سنگین
- انفجار یا آسیب های جنگی
این موارد معمولاً همراه با جراحات دیگر هستند.
انواع شکستگی لگن (بر اساس محل و شدت آسیب)
۱- شکستگی های پایدار لگن (Stable Pelvic Fractures)
در این حالت حلقه لگنی فقط در یک نقطه دچار ترک یا شکستگی می شود و حلقه آناتومیک لگن همچنان ثابت باقی می ماند.
درمان:
- استراحت و کاهش فشار روی پاها
- داروهای ضد التهاب
- فیزیوتراپی
- استفاده از واکر برای چند هفته
۲- شکستگی های ناپایدار لگن (Unstable Pelvic Fractures)
در این حالت حلقه لگنی در دو یا چند نقطه دچار شکستگی می شود و ساختار حلقه از بین می رود.
۳- شکستگی استابولوم (Acetabular Fracture)
استابولوم همان حفره ای است که سر استخوان ران در آن قرار می گیرد. شکستگی این قسمت حرکتی و عملکردی است.
۴- شکستگی ساكروم (Sacrum Fracture)
ساکروم استخوان مثلثی شکل در عقب لگن است. ممکن است با آسیب عصب سیاتیک همراه باشد و معمولاً درد شدیدی در پایین کمر ایجاد می کند.
روش های تشخیص شکستگی لگن
مرحله ۱: معاینه فیزیکی اولیه
پزشک علائم حیاتی، شدت درد و وضعیت عمومی را بررسی می کند. با لمس لگن، ثبات استخوان ها، تورم و حساسیت ارزیابی می شود. وضعیت پا از نظر کوتاهی، چرخش و علائم عصبی نیز کنترل می گردد. همچنین نشانه های خونریزی داخلی و شوک بررسی می شود.
مرحله ۲: تصویربرداری با X-Ray
عکس ساده لگن (AP، Inlet و Outlet) برای تشخیص اولیه شکستگی، محل آسیب و ارزیابی جابه جایی استخوان ها انجام می شود. این روش سریع، ارزان و پایه بررسی های بعدی است.
مرحله ۳: سی تی اسکن (CT Scan)
CT با دقت بالا نوع شکستگی، ترک های ریز و میزان جابه جایی استخوان ها را مشخص می کند و برای برنامه ریزی جراحی ضروری است. تصاویر سه بعدی نیز وضوح بیشتری از ساختار لگن ارائه می دهند.
مرحله ۴: ام آر آی (MRI)
MRI برای تشخیص آسیب های بافت نرم، غضروف، رباط ها و اعصاب به کار می رود. همچنین شکستگی های مخفی و استرسی را که در X-Ray یا CT دیده نمی شوند، مشخص می کند.
مرحله ۵: سونوگرافی لگن
سونوگرافی برای یافتن خونریزی داخلی، هماتوم یا آسیب ارگان هایی مثل مثانه و روده کاربرد دارد. تست FAST در اورژانس یکی از روش های سریع ارزیابی خونریزی لگنی است.
مرحله ۶: آزمایش ها و ارزیابی های تکمیلی
آزمایش خون وضعیت هموگلوبین، عفونت، عملکرد کلیه و انعقاد را نشان می دهد. بررسی مجاری ادراری و مثانه برای آسیب های احتمالی انجام می شود و در صورت شک به آسیب عروقی، CT آنژیوگرافی یا داپلر استفاده می شود.
مرحله ۷: تست های تشخیص شکستگی استرسی
برای ورزشکاران یا دردهای مبهم لگنی، MRI، اسکن استخوان یا CT کم دوز ترک های بسیار کوچک و شکستگی های استرسی را تشخیص می دهند.
درمان شکستگی لگن بر اساس شدت آسیب
در شکستگی های پایدار که جابه جایی استخوان وجود ندارد، درمان بدون جراحی انجام می شود. این روش بیشتر برای شکستگی های خفیف، شکستگی پوبیس، ترک های کوچک استابولوم، شکستگی های ناشی از زمین خوردن سالمندان و شکستگی های استرسی استفاده می شود.
اقدامات درمانی اصلی:
- استراحت و کاهش وزن گذاری: پرهیز از فشار روی پاها به مدت ۳ تا ۶ هفته با کمک واکر، عصا یا ویلچر.
- داروهای ضد درد و التهاب: شامل NSAIDs، استامینوفن و داروهای ضد اسپاسم.
- فیزیوتراپی: حفظ حرکت مفصل ران، جلوگیری از خشکی و تقویت عضلات.
- مکمل ها: مصرف کلسیم و ویتامین D برای تقویت تراکم استخوان.
- درمان علت زمینه ای: در صورت پوکی استخوان، داروهایی مثل بیس فسفونات ها یا دنوسوماب تجویز می شود.
روش های رایج جراحی شکستگی لگن
۱- فیکساسیون داخلی (ORIF): استخوان ها در جای صحیح قرار گرفته و با پیچ ها و پلیت ها ثابت می شوند.
- مزیت: بازسازی دقیق لگن و بهبود سریع تر عملکرد مفصل.
۲- اکسترنال فیکساتور: یک فریم فلزی بیرونی که با پین به استخوان وصل می شود.
- کاربرد: کنترل خونریزی و تثبیت اولیه در اورژانس.
۳– پیچ گذاری ساکروایلیاک (SI Screw): روشی کم تهاجمی برای تثبیت شکستگی های ساکروم یا مفصل ساکروایلیاک.
- مزیت: ایجاد ثبات بالای ناحیه پشتی لگن.
۴- تعویض مفصل ران: در سالمندان با شکستگی شدید استابولوم یا سر استخوان ران انجام می شود.
- مزایا: کاهش درد، بهبود حرکت و بازگشت سریع تر به راه رفتن.
۵- جراحی ترمیم عروق و هماتوم: برای کنترل خونریزی شدید، ترمیم عروق و تخلیه هماتوم در آسیب های بسیار شدید.
نتیجه گیری
شکستگی لگن از آسیب های جدی و گاهی تهدید کننده زندگی است. شناخت انواع شکستگی ها، تشخیص سریع و انتخاب روش درمان مناسب، کلید اصلی پیشگیری از عوارضی مانند آسیب عصبی، خونریزی داخلی و مشکلات حرکتی است.
درمان این آسیب بسته به نوع شکستگی، می تواند شامل استراحت، فیزیوتراپی یا جراحی باشد. همچنین توانبخشی مرحله ای نقش مهمی در بازگشت بیمار به زندگی عادی دارد.
سوالات متداول
آیا امکان دارد شکستگی لگن در رادیوگرافی دیده نشود؟
بله برخی شکستگی های استرسی، ترک های ریز استابولوم یا شکستگی های عمقی ساکروم در X-ray قابل مشاهده نیستند و تنها با CT یا MRI قابل تشخیص هستند.
آیا شکستگی لگن می تواند باعث مشکلات ادراری یا جنسی شود؟
بله شکستگی های ناحیه پوبیس یا استابولوم ممکن است موجب آسیب به اعصاب لگنی یا مجرای ادرار شوند و منجر به مشکلاتی مانند بی اختیاری، احتباس ادرار یا اختلال عملکرد جنسی شوند.
آیا امکان رانندگی پس از شکستگی لگن وجود دارد؟
در شکستگی های پایدار، معمولاً ۶ تا ۱۰ هفته پس از کاهش درد می توان رانندگی کرد. در شکستگی های ناپایدار یا پس از جراحی، ممکن است ۱۲ تا ۱۶ هفته طول بکشد تا بیمار کنترل کامل پاها را به دست آورد.
آیا شکستگی لگن می تواند باعث ایجاد آرتروز زودرس شود؟
اگر سطح مفصل استابولوم به درستی بازسازی نشود، مفصل ران به مرور دچار ساییدگی شده و آرتروز زودرس ایجاد می شود. این مشکل بیشتر در شکستگی های مفصلی ناپایدار دیده می شود.
آیا بیماران با شکستگی لگن نیاز به مصرف داروهای ضد لخته دارند؟
بله حتی در شکستگی های پایدار، بی تحرکی خطر ایجاد لخته خون (DVT) را افزایش می دهد. به همین دلیل در بسیاری از بیماران، مصرف داروهای رقیق کننده خون به مدت ۲ تا ۶ هفته توصیه می شود.
