
طرح پژوهشی” بررسی میزان انفیلتراسیون لنفوسیتی داخل توموری در بیماران مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن “، به عنوان یکی از طرح های منتخب از سوی معاونت پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی مشهد شناخته شد.
دکتر معصومه غریب عضو هیات علمی گروه آسیب شناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد، در گفتگو با وبدا توضیحات خود را پیرامون انجام این طرح پژوهشی با یک مثال آغاز کرد و گفت: تصور کنید میدان نبردی در بدن شما وجود دارد که در آن سلول های سالم با مهاجمان مبارزه می کنند. اما گاهی اوقات، مهاجمان – سلول های سرطانی – برای فرار از این دفاع، استراتژی های حیله گرانه ای را توسعه می دهند. در این مطالعه با عنوان” بررسی میزان انفیلتراسیون لنفوسیتی داخل توموری در بیماران مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن ” ، ما به این میدان نبرد – کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن (HNSCC) – پرداختیم و نقش سربازان خود بدن، سلولهای ایمنی، را در این مبارزه بررسی کردیم.
وی افزود: کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن یک سرطان شایع است که سالانه بیش از 600 هزار نفر را در سراسر جهان تحت تاثیر قرار می دهد و علیرغم پیشرفت در درمان، میزان بقای بیماران در مراحل پیشرفته همچنان پایین است. به طور فزاینده ای مشخص شده است که میکرومحیط تومور، محیط اطراف سلول های سرطانی، نقش اساسی در پیشرفت سرطان ایفا می کند. سلول های ایمنی مانند لنفوسیت ها می توانند به تومورها نفوذ کرده و به طور بالقوه بر رشد آن ها تأثیر بگذارند. اما داستان چگونگی تأثیر این سلول های ایمنی بر پیش آگهی بیماری پیچیده و به طور کامل شناخته نشده است.
مبارزه سیستم ایمنی با سرطان
هیات علمی گروه آسیب شناسی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در ادامه در خصوص نحوه مبارزه سیستم ایمنی با سرطان گفت: سیستم ایمنی بدن ما یک شبکه دفاعی قابل توجه است که دائماً تهدیدات خارجی را شناسایی و از بین می برد. این سیستم از سلول های تخصصی، از جمله لنفوسیت ها تشکیل شده است. این مبارزان به دو نوع اصلی تقسیم می شوند: سلول های T و سلول های B. سلول های T به طور مستقیم به سلول های آلوده یا سرطانی حمله می کنند، در حالی که سلول های B آنتی بادی هایی تولید می کنند که مولکول های خاصی را روی آن سلول ها هدف قرار می دهند.
سیستم ایمنی بدن می تواند سلول های سرطانی را از طریق فرآیندی به نام ارائه آنتی ژن شناسایی و مورد حمله قرار دهد. یک سلول سرطانی را به عنوان مجرمی تصور کنید که یک کلاه منحصر به فرد بر سر دارد. سلولهای ایمنی به نام سلولهای ارائه دهنده آنتیژن، تکههایی از این کلاه (آنتیژنهای سلولهای سرطانی) را گرفته و آنها را به سلولهای T ارائه میکنند. اگر یک سلول T آنتی ژن را به عنوان یک عامل خارجی تشخیص دهد، فعال شده و حمله ای را علیه سلول سرطانی آغاز می کند.
دکتر غریب همچنین گفت: گاهی اوقات، سلولهای ایمنی موفق میشوند به خود تومور نفوذ کنند، پدیدهای که به عنوان نفوذ لنفوسیتی درون تومور (TIL) شناخته میشود. وجود TILاخیرا توجه محققین حوزه سرطان و پزشکان رو به خودش جلب کرده زیرا نشان می دهد که سیستم ایمنی در حال شناسایی و تلاش برای مبارزه با سرطان است. با این حال، تحقیقات در مورد تأثیر TIL بر پیش آگهی سرطان نتایج متناقضی به دست داده است. برخی مطالعات نشان دهنده ارتباط مثبتی با بقای بیمار هستند، در حالی که برخی دیگرهیچ ارتباط روشنی را نشان نمی دهند.
تحقیقات ما؛ رمزگشایی نقش TIL در HNSCC
دکتر غریب در خصوص نقش TIL در HNSCC نیز گفت: برای بررسی ارتباط بین TIL و نتایج بیماران مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن ، یک مطالعه گذشتهنگر انجام دادیم. این مطالعه با هدف بررسی TIL در بیماران مبتلا به این تومور برای تعیین ارتباط آن با متغیرهای بقاء و مراحل بالینی بیماران انجام شد .نمونههای بافت ۳۵۶ بیمار مبتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی سر و گردن را که تحت عمل جراحی در بیمارستان ارجاعی سرطان شرق کشور قرار گرفته بودند، آنالیز کردیم. در این مطالعه، بیمارانی با معیارهای خاص، مانند کامل بودن اطلاعات تومور اولیه و عدم درمان قبلی، گنجانده شدند. برای ارزیابی سطوح TIL از تکنیک رنگآمیزی به نام رنگآمیزی H&E که تکنیکی ساده و در دسترس در همه مراکز هست استفاده کردیم و آنها را در دستههای کم، متوسط یا زیاد طبقهبندی کردیم. همچنین سایر عوامل بالینی مانند مرحله تومور، درگیری غدد لنفاوی و تهاجم به اعصاب را مورد بررسی قرار دادیم.
وی اضافه کرد: برخلاف انتظارات اولیه ما، ارتباط روشنی بین بقای کلی و سطوح TIL در اکثر بیماران مبتلا به SCC حفره دهان و زبان پیدا نکردیم. این نشان می دهد که وجود TIL به تنهایی ممکن است در این موارد پیش بینی کننده قوی بقا نباشد.
با این حال، مطالعه ما یافته جالبی را در مورد SCC حنجره نشان داد. بیمارانی با سطوح بالاتر TIL میزان عود کمتری داشتند. این نشان می دهد که در سرطان حنجره، نفوذ سلول های ایمنی بیشتر به درون تومور ممکن است با کاهش خطر بازگشت سرطان پس از درمان همراه باشد.
رنگآمیزیH&E انواع خاص سلولهای ایمنی را در TIL تفکیک نمیکند. نتایج متناقض از مطالعات مختلف نیز ممکن است با انواع خاصی از سلولهای ایمنی مورد بررسی توضیح داده شود. برخی از مطالعات قبلی بر جمعیتهای خاص سلولهای T، مانند سلولهای T CD8+ تمرکز کردهاند که ممکن است در مقایسه با سطوح کلی TIL ارزیابی شده توسط رنگآمیزیH&E، ارتباط قویتری با بقای بیمار داشته باشند.
استاد دانشگاه علوم پزشکی مشهد تصریح کرد:علاوه بر این، وضعیت عفونت ویروس پاپیلوم انسانی (HPV) بیماران را در نظر نگرفتیم. همان طور که میدانیم عفونت HPV بر پاسخ ایمنی تأثیر می گذارد و وجود آن ممکن است نقشی در چگونگی تأثیر TIL بر پیش آگهی بیماری داشته باشد. از جمله محدودیت های دیگراین مطالعه، بایگانی نامناسب و سوابق پزشکی ناقص از مرحلهبندی بیماران بود که منجر به فقدان دادههای قابل توجه در تحقیق ما شد، که با توجه به گذشتهنگر بودن این مطالعه، قابل انتظار است. همچنین به دلیل پیگیری بیماران از طریق تماس تلفنی، عدم پاسخگویی بیماران (عدم توجه یا از دست دادن تماسهای تلفنی) نیز منجر به فقدان اطلاعات مؤثر بر تحلیل بقاء شد.
آینده پژوهی: مسیری کمتر پیموده شده
دکتر غریب تاکید کرد: تحقیقات آتی نیاز به در نظر گرفتن وضعیت HPV و آنالیز جمعیتهای خاص سلولهای ایمنی با استفاده از تکنیکهایی مانند ایمونوهیستوشیمی دارند. این تکنیک اطلاعات دقیقتری در مورد انواع سلولهای ایمنی موجود ارائه میدهد. علاوه بر این، بررسی TIL نه تنها در تومور اولیه، بلکه در غدد لنفاوی و متاستازهای احتمالی دور نیز میتواند تصویری جامعتر از پاسخ ایمنی در طول فرآیند بیماری به دست دهد. اگرچه مطالعه ما ارتباط روشنی با بقای کلی در اکثر بیماران نشان نداد، اما یافته مثبت در SCC حنجره امیدوارکننده است. درک پاسخ ایمنی درون تومورها می تواند راه را برای درمان های هدفمند نوین هموار کند. این درمانها میتوانند به تقویت توانایی سیستم ایمنی برای شناسایی و حمله مؤثرتر به سلولهای سرطانی کمک کنند.
وی در نتیجه گیری این مطالعه عنوان کرد: پاسخ ایمنی در HNSCCبسیار پیچیده است و به طور کامل شناخته نشده است. مطالعه ما بر لزوم تحقیقات بیشتر با رویکردی موشکافانه تر تأکید میکند. با کندوکاو عمیقتر در نقش TIL و جمعیتهای خاص سلولهای ایمنی، میتوانیم مسیرهای جدیدی را برای بهبود استراتژیهای درمانی HNSCC کشف کنیم.
ارزشمندترین نقطه قوت مطالعه حاضر، استفاده از رنگآمیزی H&E به عنوان روشی ساده، ارزان و در دسترس برای تعیین میزان و اثرات نفوذ لنفوسیتی درون توموری در بیماران مبتلا به HNSCC بود. علاوه بر این، این مطالعه یکی از اولین مطالعات انجام شده روی بیماران مبتلا به HNSCC در ایران است.
نتایج این مطالعه ارتباط قوی بین میزان نفوذ لنفوسیتی درون توموری و نرخ بقاء، مرگ و میر و عود در بیماران مبتلا به HNSCC را تأیید نکرد، به جز در موارد عود در بیماران مبتلا به SCC حنجره. بر اساس این یافته، میزان عود در بیماران مبتلا به SCC حنجره با افزایش نفوذ لنفوسیتی درون توموری به طور قابل توجهی کاهش یافت که مطابق با مطالعات قبلی در این حوزه هست.