گاز داخل کپسول اکسیژن چیست؟ + بررسی 0 تا 100 آن

شاید برایتان جالب باشد که بدانید گاز داخل کپسول اکسیژن چیست و چه تفاوتی با هوای معمولی دارد؟ به‌طورکلی هوایی که ما تنفس می‌کنیم حاوی نیتروژن، اکسیژن، بخار آب و دیگر گازها است که هریک درصدهای مختلفی را به خود اختصاص می‌دهند، درحالی‌که برای تولید سیلندرهای پزشکی ابتدا گازهای اضافی را جداسازی می‌کنند؛ سپس اکسیژنی با درصد خلوص بالا در حدود 99 درصد را به درون محفظه‌های مخصوص انتقال می‌دهند. در فرایند تولید این محصول باید استانداردهای لازم مورد توجه قرار بگیرد تا هیچ‌گونه خطری برای سلامت بیماران نداشته باشد، ازاین‌رو ما در ادامه به بررسی تمام نکات ایمنی و تاییدیه‌های استاندارد در ساخت و استفاده از کپسول اکسیژن خواهیم پرداخت.

اکسیژن پزشکی چیست و چرا برای برخی بیماران حیاتی است؟

گاز اکسیژن، ۲۰ درصد از هوای محیط را تشکیل می‌دهد. هنگام تنفس، ریه‌ها این گاز را در خون حل می‌کنند تا به تمام قسمت‌های بدن منتقل شود؛ اما اگر ریه‌ها آسیب دیده باشند، این کار به‌درستی انجام نمی‌شود.

کمبود اکسیژن برای مدت طولانی باعث ایجاد مشکلاتی در اندام‌های حیاتی می‌شود و تمام بدن را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. وقتی سطح اکسیژن بدن به زیر 88 درصد برسد، بسیار خطرآفرین است. در این مواقع، اکسیژن پزشکی به‌عنوان یک داروی نجات‌بخش مورد استفاده قرار می‌گیرد تا کمبود بدن را جبران کند.

معمولاً پزشکان برای اطلاع از سطح اکسیژن آزمایش‌های مختلفی را در نظر می‌گیرند که شامل نمونه‌برداری از خون، پالس اکسی متر و بررسی عملکرد ریه‌ها با کمک اسپیرومتری یا تست انتقال اکسیژن به بافت‌ها است.

با توجه به اینکه استفاده از پالس اکسی متر حتی در خانه نیز امکان‌پذیر است، اگر شما یا یکی از عزیزانتان به‌ بیماری خاصی مبتلا است که نیاز به بررسی سطح اکسیژن خون دارد، می‌توانید با اجاره پالس اکسی متر این کار را در منزل به‌راحتی انجام بدهید.

تفاوت بین هوای محیط و گاز داخل کپسول اکسیژن چیست؟

مطابق با استانداردهای پزشکی و بهداشتی، گاز داخل کپسول اکسیژن با هوای محیط تفاوت‌هایی دارد:

• ترکیب گاز درون کپسول از اکسیژن فشرده با درصد خلوص بالا تشکیل شده است، اما هوای معمولی 78 درصد نیتروژن، 21 درصد اکسیژن و مقادیر اندکی از دی‌اکسید کربن، بخار آب و دیگر گازها را دارد؛
• هوای معمولی کاربرد درمانی ندارد، درحالی‌که از اکسیژن پزشکی برای بهبود مشکلات مربوط به سلامت استفاده می‌شود؛
• غلظت بالای اکسیژن در کپسول‌ها سرعت سوختن مواد اشتعال‌زا در اطراف خود را افزایش می‌دهد، ولی هوای معمولی خطر کم‌تری دارد؛
• اکسیژن پزشکی باید تحت نظارت‌های سازمان سلامت تولید شود، اما چنین چیزی دررابطه‌با هوای معمولی صدق نمی‌کند.

مراحل تولید و تزریق اکسیژن پزشکی در کپسول

معمولاً یکی از سوالاتی که به ذهن خیلی از افراد خطور می‌کند این است که روش تولید گاز داخل کپسول اکسیژن چیست و چطور می‌توان این وسیله پزشکی را ساخت؟ برای پاسخ کامل به این سوال، مراحلی را در ادامه شرح داده‌ایم:

ورودی هوا و فیلتراسیون

در ابتدا، کمپرسورهای قدرتمند حجم زیادی از هوای محیط را به داخل خود می‌کشند تا از چندین فیلتر عبور کند، این فیلترها برای جذب ذراتی با اندازه‌های مختلف، از گردوغبار بزرگ گرفته تا آلاینده‌های میکروسکوپی، طراحی شده‌اند. این مرحله بسیار مهم است؛ چون آلاینده‌های موجود می‌توانند به‌طور بالقوه خطرات زیادی برای بیماران ایجاد کنند.

خنک کردن و جداسازی

مرحله بعدی شامل خنک‌‌کردن و فشرده‌سازی هوای فیلترشده است، اما اهمیت این کار برای تولید گاز داخل کپسول اکسیژن چیست؟ با خنک‌سازی هوا، نیتروژن، اکسیژن و سایر گازها می‌توانند به شکل مایع تبدیل شوند تا امکان جداسازی آن‌ها فراهم شود.

در این فرایند، ابتدا هوا تحت فشار بالا قرار می‌گیرد؛ سپس از یک سری مبدل‌های حرارتی عبور می‌کند تا به دمای مورد نظر برسد. حالا با ورود مواد به داخل ستون تقطیر، نیتروژن که نقطه جوش پایین‌تری نسبت به اکسیژن دارد، با تبخیر به بالا می‌رود و از ترکیب جدا می‌شود.

خالص‌سازی اکسیژن

حتی مقادیر کمی از نیتروژن، دی‌اکسید کربن یا سایر گازهای کمیاب نیز باید حذف شوند تا الزامات سختگیرانه برای رسیدن به خلوص اکسیژن پزشکی برآورده شود؛ به‌همین‌خاطر، گاهی اوقات اقدامات دیگری مانند عبور اکسیژن از کربن فعال یا سایر مواد جذب‌کننده اعمال می‌شود که می‌توانند آلاینده‌ها را در سطح مولکولی به دام بیندازند. برای سیستم‌های مبتنی‌بر PSA نیز ماده غربال مولکولی به‌عنوان یک مکانیسم فیلتراسیون قوی عمل می‌کند.

ذخیره‌سازی اکسیژن در کپسول

اکسیژن پزشکی در نهایت برای مصرف بیماران، به درون سیلندرهای فولادی یا آلومینیومی منتقل می‌شود که این کار نیز با استفاده از تجهیزات پیشرفته و در محیطی کاملا بهداشتی و عاری از هرگونه آلودگی اجرا خواهد شد.

استانداردهایی که خلوص اکسیژن پزشکی را تعیین می‌کنند

رعایت تمامی استانداردهای لازم برای تعیین خلوص اکسیژن پزشکی از اهمیت بالایی برخوردار است، به‌طوری که طبق گفته سایت eg.airliquide.com:

Because medical oxygen is inhaled by patients, even minor contaminants can cause very serious reactions or infections. This is why medical oxygen must meet higher purity and safety requirements.

از آنجا که اکسیژن پزشکی توسط بیماران استنشاق می‌شود، حتی آلاینده‌های جزئی نیز می‌توانند باعث واکنش‌ها یا عفونت‌های بسیار جدی شوند. به‌همین‌دلیل برای تولید اکسیژن پزشکی باید الزامات بیشتری جهت دستیابی به خلوص و ایمنی بالا را رعایت کرد.

براساس گایدلاین سازمان بهداشت جهانی، درصد خلوص اکسیژن در روش تقطیر هوای مایع باید حدود 99.5 درصد باشد و برای دستگاه‌هایی که از فناوری PSA استفاده می‌کنند، اکسیژن تولیدشده با خلوص بین 90 تا 96 درصد قابل‌قبول است. از دیگر استانداردهای ضروری باید به USP و FDA اشاره کرد که مربوط به نحوه نگهداری و تمیزکردن سیلندرها می‌شود.

وجود چه تاییدیه‌ها و برچسب‌هایی روی کپسول اکسیژن ضروری است؟

باید هنگام خرید یا اجاره کپسول اکسیژن خانگی و پرتابل به برچسب‌های روی آن توجه کنید که در جدول زیر مهم‌ترین موارد را نام برده‌ایم:

خطرات ناشی از مصرف اکسیژن بی‌کیفیت برای بیماران تنفسی

استفاده از کپسول‌هایی که با استفاده از اکسیژن بی‌کیفیت پر شده‌اند خطرات زیادی دارد که در ادامه آن‌ها را بررسی کرده‌ایم:

• ورود میکروارگانیسم‌ها و آلاینده به مجرای تنفسی باعث عفونت می‌شود؛
• استفاده خودسرانه از این گاز می‌تواند سمیت اکسیژن را به‌دنبال داشته باشد؛
• اکسیژن غلیظ و ناخالص باعث تحریک بینی و حلق می‌شود.

سخن پایانی

اینکه گاز داخل کپسول اکسیژن چیست، سوالی است که بسیاری از افراد هنگام استفاده یا تهیه این ابزار پزشکی می‌پرسند. همان‌طور که از نام آن پیداست، این کپسول‌ها حاوی اکسیژن خالص یا با خلوص بالا هستند که به‌صورت فشرده ذخیره می‌شود و قابلیت انتقال به بیمار را دارد. آگاهی از ماهیت گاز داخل کپسول اکسیژن و نحوه صحیح استفاده از آن، نقش مهمی در تضمین ایمنی بیمار و اطرافیان ایفا می‌کند. رعایت دستورالعمل‌ها و استانداردهای ایمنی، نگهداری مناسب و استفاده صحیح از این کپسول‌ها، اهمیت بسیار بالایی دارد و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری می‌کند.