فناوری نوین داربست‌های زیستی، امیدی تازه برای درمان آسیب‌های مغزی و نخاعی است که می‌تواند مسیر بهبودی را سریع‌تر و ایمن‌تر کند. به گزارش خبرگزاری فارس از کرمانشاه، در دنیای پزشکی، بازسازی و ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده همواره یکی از چالش‌های بزرگ محسوب می‌شود. یکی از قسمت‌های حساس و حیاتی بدن که نیازمند ترمیم دقیق و تخصصی است، لایه محافظ مغز و نخاع، یعنی «سخت‌شامه» است. این لایه نه تنها مغز و نخاع را از آسیب‌ها و ضربات خارجی محافظت می‌کند، بلکه به حفظ عملکرد طبیعی سیستم عصبی کمک می‌کند. در صورتی که این لایه دچار آسیب شود، مشکلات جدی مانند نشت مایع مغزی و عفونت‌های خطرناک می‌تواند به وجود آید. به همین دلیل، پژوهشگران در تلاش هستند تا راه‌حل‌هایی نوین برای ترمیم این لایه حساس پیدا کنند. یکی از این راهکارهای امیدبخش، استفاده از «داربست‌های زیستی» است که می‌تواند به ترمیم این بافت آسیب‌دیده کمک کند. برای درک بهتر این فناوری و دستاوردهای آن، خبرنگار فارس با لیلا رضاخانی استادیار مهندسی بافت دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، گفت‌وگویی انجام داده است. داربست‌های زیستی؛ ساختارهایی برای بازسازی طبیعی بافت وی در این گفت‌وگو به شرح جزئیات داربست‌های زیستی و نقش آن‌ها در بازسازی سخت‌شامه پرداخت و اظهار کرد: داربست‌های زیستی ساختارهایی هستند که از مواد طبیعی یا ترکیبی ساخته می‌شوند. این ساختارها در محل آسیب‌دیده قرار می‌گیرند و به سلول‌ها کمک می‌کنند تا به طور طبیعی رشد کنند و بافت جدیدی بسازند. به عبارت دیگر، داربست‌های زیستی همچون یک چارچوب برای سلول‌ها عمل می‌کنند و به آن‌ها این امکان را می‌دهند که به شکل منظم و موثر بازسازی شوند. وی ادامه داد: داربست‌ها می‌توانند از مواد مختلفی ساخته شوند؛ این داربست‌ها می‌توانند از مواد طبیعی مانند کلاژن یا پلیمرهای زیستی ساخته شوند که به‌طور طبیعی در بدن موجود است. برخی دیگر نیز از ترکیب مواد طبیعی و مصنوعی تولید می‌شوند که ویژگی‌های منحصر به فردی دارند، مانند قابلیت تجزیه در بدن و یا تسریع فرآیند بهبودی. این استادیار مهندسی بافت دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه اضافه کرد: یکی از ویژگی‌های مهم داربست‌های زیستی، قابلیت تجزیه‌شدن در بدن است. این بدان معناست که این داربست‌ها پس از انجام وظیفه خود و تکمیل فرآیند ترمیم، به تدریج تجزیه شده و نیازی به حذف جراحی ندارند. این ویژگی موجب می‌شود که احتمال رد پیوند و واکنش‌های ایمنی کاهش یابد و فرایند بهبودی سریع‌تر و ایمن‌تر انجام گیرد. وی همچنین به پیشرفت‌های اخیر در این فناوری اشاره کرد و افزود: با پیشرفت‌های صورت گرفته در تحقیقات، داربست‌های زیستی امروزی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که شباهت بیشتری به بافت طبیعی سخت‌شامه دارند. این فناوری در حال حاضر می‌تواند به‌طور موثری در بازسازی سخت‌شامه پس از آسیب‌های مغزی و جراحی‌های مرتبط با آن به کار گرفته شود. این داربست‌ها نه‌تنها به ترمیم بافت کمک می‌کنند، بلکه می‌توانند روند بهبودی را تسریع کرده و خطر عفونت‌های احتمالی را نیز کاهش دهند. به گفته رضاخانی، با توسعه بیشتر این فناوری در آینده، احتمال دارد که داربست‌های زیستی جایگزین روش‌های سنتی ترمیم سخت‌شامه شوند و به یک گزینه پیشرفته و ایمن‌تر برای جراحی‌های مغزی تبدیل شوند. این متخصص بر اهمیت ادامه تحقیقات در این زمینه تاکید کرد و گفت: اگرچه داربست‌های زیستی در حال حاضر نتایج امیدوارکننده‌ای را در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده نشان داده‌اند، اما هنوز جای کار زیادی باقی مانده است. این داربست‌ها باید در شرایط مختلف و بر روی بیماران متفاوت آزمایش شوند تا عملکرد آن‌ها بهبود یابد و کارایی آن‌ها در ترمیم بافت‌های مغزی و سخت‌شامه به حد مطلوب برسد. وی ادامه داد: تحقیقات بیشتر می‌تواند به شناسایی مواد جدید و بهینه‌سازی طراحی داربست‌ها کمک کند. همچنین، بررسی واکنش‌های ایمنی بدن و نحوه تعامل با داربست‌های زیستی در طول زمان، از جمله مواردی است که هنوز به طور کامل شفاف نشده است. در صورتی که این چالش‌ها برطرف شود، داربست‌های زیستی می‌توانند به یکی از راهکارهای اصلی در ترمیم سخت‌شامه تبدیل شوند و حتی جایگزین روش‌های سنتی جراحی و پیوند شوند. رضاخانی اشاره کرد: توسعه داربست‌های زیستی نه تنها سبب پیشرفت در ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده خواهد شد، بلکه می‌تواند به کاهش هزینه‌های درمان و کوتاه‌تر شدن دوره‌های بهبودی کمک کند؛ با بهبود فناوری داربست‌های زیستی، می‌توان امیدوار بود که در آینده‌ای نه چندان دور، این روش‌ها به گزینه‌ای قابل اعتماد و مقرون‌به‌صرفه برای جراحان و بیماران تبدیل شوند.
میهن سلامت مجله پزشکی و سلامت میهن سلامت
