چالش‌های دوران نوجوانی و ارائه راهکارهایی به والدین برای کاهش آنها

دکترمریم آخوندی، روانشناس بالینی و مدیرگروه سلامت روانی، اجتماعی و اعتیاد دانشگاه علوم پزشکی رفسنجان به مناسبت فرارسیدن ۱۲ اوت (۲۲ مرداد ماه) روز جهانی نوجوانان در گفت وگو با خبرنگار وبدا گفت: دوران نوجوانی، همانند یک پل است؛ پلی میان دنیای بی‌پروای کودکی و واقعیت‌های پیچیده بزرگسالی و سرشار از تغییرات سریع جسمی، روانی و اجتماعی است. نوجوان در این مسیر با سیلی از پرسش‌ها و تصمیم‌های مهم روبه‌رو می‌شود.

این روان درمانگر ادامه داد: در عصر حاضر، این گذرگاه بیش از هر زمان دیگری پر از چالش است؛ چراکه دنیای دیجیتال، فشارهای تحصیلی و تغییرات اجتماعی با سرعتی شگفت‌انگیز زندگی او را احاطه کرده‌اند

وی افزود: شناخت این چالش‌ها و ارائه راهکارهای عملی، نه‌تنها به نوجوان کمک می‌کند تا مسیر رشد خود را با آرامش و آگاهی طی کند، بلکه آینده‌ای سالم‌تر و پویاتر برای جامعه رقم می‌زند

دکتر آخوندی به معضل اعتیاد نوجوانان به فضای مجازی اشاره و اظهار کرد: یکی از مسائل مهمی که به واسطه پیشرفت‌های تکنولوژیکی در دنیای امروز قابل مشاهده است، اعتیاد نوجوانان به استفاده از فضای مجازی، کامپیوتر، گوشی و اینترنت است. به منظور مدیریت این مسئله، پیشنهاد می‌شود که با نوجوان خود یک «قرارداد دیجیتال خانوادگی» تنظیم کنید که شامل زمان‌های مشخص برای استفاده از موبایل باشد (به‌عنوان مثال، یک ساعت بعد از مدرسه و یک ساعت بعد از شام). همچنین می‌توانید فعالیت‌های جالب مشترکی مانند آشپزی، دوچرخه‌سواری یا بازی‌های رومیزی را امتحان کنید. مهم است که خود شما نیز در این زمان‌ها گوشی را کنار بگذارید تا حس نکند که تنها او محدود شده است.

وی ادامه داد: از دیگر چالش هایی که نوجوانان در این سن تجربه می‌کنند، عدم تمایل به درس خواندن و رفتن به مدرسه است. از همین رو توصیه می‌شود جهت رفع آن محتوای درسی را به زندگی واقعی وصل کنید؛ مثلاً اگر در ریاضی مبحث درصد را می‌خواند با او قیمت‌ها و تخفیف‌ها را در فروشگاه محاسبه کنید. از پروژه‌های عملی مثل ساخت ماکت، آزمایش‌های ساده علمی، یا بازدید از مراکز مرتبط با درس استفاده کنید تا یادگیری بهتر شود.

دکتر آخوندی ضمن اشاره به رفتارهای پر خطر در این دوره گفت: دوره نوجوانی دوره‌ای است که اشخاص در آن تاثیرپذیری بسیار بالایی دارند. که کنجکاوی یا فشار دوستان ممکن است نوجوان را به سمت چنین رفتارهای سوق دهد. بنابراین در روانشناسی نوجوانان به‌جای ترساندن نوجوان از رفتارهای پرخطر، با مثال‌های واقعی از زندگی افراد (بدون اغراق) تأثیرات این رفتارها را نشان دهید. همچنین با او درباره هیجان و نیاز به ریسک صحبت کنید و راه‌های سالم مثل ورزش‌های پرانرژی، سفرهای ماجراجویانه یا کارگاه‌های عملی را پیشنهاد دهید.

وی افزود: یکی از مشکلات مهم نوجوانان فشار همسالان و پذیرفته شدن در جمع دوستان است که ممکن است منجر به انجام رفتارهای پرخطر شود. برای مقابله با این چالش، می‌توانید در خانه «بازی نقش» اجرا کنید و موقعیت‌های احتمالی را شبیه‌سازی کنید (مثلاً پیشنهاد مصرف سیگار) تا به نوجوان کمک کنید ببیند چگونه به‌طور محترمانه و در عین حال قاطعانه «نه» بگوید. همچنین، معرفی فعالیت‌های گروهی سالم مانند تیم‌های ورزشی یا گروه‌های داوطلبانه می‌تواند به او کمک کند تا دایره اجتماعی‌اش را گسترش دهد.

روانشناس بالینی ضمن اشاره به یکی از مشکلات رایج در دوران نوجوانی، یعنی کاهش ارتباط مؤثر با خانواده، گفت: این مسئله می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله فاصله عاطفی بین والدین و نوجوانان ناشی از مشغله‌ها و اختلاف نظرها به وجود آید. برای بهبود این ارتباط، پیشنهاد می‌شود زمانی مشخص برای گفت‌وگو با نوجوان تعیین کنید. حتی ۲۰ دقیقه گفتگو بدون حواس‌پرتی از موبایل و تلویزیون، همراه با نوشیدنی یا پیاده‌روی کوتاه می‌تواند بسیار مؤثر باشد. در این زمان، به‌جای نصیحت کردن، فقط به سخنان او گوش دهید و بازخوردهای کوتاه و حمایتی ارائه دهید.

دکتر آخوندی در پایان گفت: نوجوانی فرصتی طلایی برای شکل‌دادن به شخصیت، ارزش‌ها و مهارت‌های زندگی است. هرچند این مسیر پر از چالش است اما با حمایت هوشمندانه، گفت‌وگوهای صمیمی و ارائه گزینه‌های عملی می‌توان این سال‌ها را به سکوی پرتابی برای موفقیت و رضایت تبدیل کرد. والدین، مربیان و جامعه وقتی نقش راهنما را ایفا کنند نوجوان با اعتمادبه‌نفس قدم در دنیای بزرگسالی می‌گذارد. به یاد داشته باشیم که سرمایه‌گذاری امروز بر نوجوانان در حقیقت، ساختن آینده‌ای سالم، پویا و امیدوارکننده برای همه ماست.