نگهداری داروها در معرض آفتاب؛ وقتی گرما نسخه‌ات را باطل می‌کند

تابستان، فصل آفتاب، گرما و سفر است؛ اما در همین روزهای گرم که دمای هوا گاه از ۴۰ درجه هم می‌گذرد، برخی داروهای حساس در سکوت و بی‌توجهی، جان خود را از دست می‌دهند؛ داروهایی که بی‌هیاهو فاسد می‌شوند و دیگر «دارو» نیستند، بلکه ترکیباتی بی‌اثرند که گاه از یک سم نیز خطرناک‌تر عمل می‌کنند.

از داروخانه‌هایی که دماسنج ندارند تا مسافری که انسولین را در داشبورد داغ خودرو رها کرده، قصه‌ی تلخ تابستان برای داروهای یخچالی، هر روز تکرار می‌شود.

یک مرز باریک بین درمان و آسیب

«داروهایی مانند انسولین، برخی واکسن‌ها، داروهای بیولوژیک و قطره‌های چشمی باید حتماً در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگهداری شوند. اگر حتی برای چند ساعت در گرمای شدید قرار بگیرند، اثربخشی‌شان به شدت کاهش می‌یابد.» این‌ها را مریم پهلوان، کارشناس توزیع داروهای خاص معاونت غذا و دارو خراسان شمالی می‌گوید؛ کسی که روزانه با ده‌ها پرونده دارویی بیماران خاص سر و کار دارد و بارها شاهد بروز عوارض ناشی از داروی فاسد بوده است.

او تأکید می‌کند: در مواردی دیده‌ایم بیماران، به‌ویژه در سفر، دارو را داخل کیف معمولی یا کنار مواد غذایی در یخچال هتل می‌گذارند؛ در حالی‌که شرایط نگهداری اصلاً مناسب نیست و همین موضوع می‌تواند باعث بروز عارضه یا تشدید بیماری شود.

سکوت مرگبار انسولین فاسد

انسولین، شاید پرمصرف‌ترین داروی یخچالی در کشور باشد. بر اساس آمار غیررسمی، بیش از ۵ میلیون ایرانی به دیابت مبتلا هستند. در حالی‌که بسیاری از آن‌ها از انسولین استفاده می‌کنند، اما کمتر کسی واقعاً می‌داند که گرما می‌تواند این داروی نجات‌بخش را به ترکیبی بی‌اثر تبدیل کند.

احمدی که یکی از بیماران دیابتی است درباره تجربه خود می‌گوید: تابستان پارسال برای یک سفر خانوادگی به جنوب کشور رفتیم. انسولین‌ها را داخل یخدان دستی گذاشتم اما وقتی برگشتیم و قندم بالا رفت، متوجه شدم اصلاً دارو جواب نمی‌داد.

فقط بیماران مقصر نیستند

پهلوان کارشناس دارویی معاونت غذا و دارو می‌گوید: در بازرسی‌های دوره ای از داروخانه‌ها، استاندارد یخچال‌های دارویی بررسی می شود. وی همچنین تأکید می‌کند: باید آموزش‌های عمومی درباره نگهداری صحیح دارو در فصل گرم از طریق رسانه‌ها، مراکز بهداشتی و فضای مجازی تقویت شود.

نگهداری دارو را جدی بگیریم

فقط یک لحظه گرمای زیاد، می‌تواند دارویی را از مسیر درمان خارج و به مسیری مرگبار تبدیل کند. نگهداری صحیح دارو نه یک کار لوکس، که بخشی حیاتی از سلامت مردم است؛ به‌ویژه در فصول گرم سال.

باید دانست که حتی دارویی که در ظاهر تغییر نکرده، اما در گرما نگهداری شده، می‌تواند سلامت فرد را تهدید کند. آموزش بیماران، نظارت دقیق‌تر بر داروخانه‌ها، استفاده از یخدان‌های استاندارد و دماسنج‌های دقیق، راه‌حل‌های ساده‌ای‌اند که می‌توانند جان بسیاری را نجات دهند.