هر آنچه باید درباره فشار خون بالا بدانید

دکتر مریم پورآدینه در گفت و گو با وبدا افزود: فشار خون به زبان ساده، فشاری است که خون به دیواره داخلی رگ‌ها وارد می‌کند. اما وقتی از بیماری فشار خون یا پرفشاری خون صحبت می‌کنیم، منظورمان افزایش غیرطبیعی و مزمن این فشار است که اغلب بدون علامت بروز می‌کند و به همین دلیل از آن به عنوان «قاتل خاموش» یاد می‌شود.

 وی با بیان اینکه حدود ۹۰ تا ۹۵ درصد موارد فشار خون بالا، علت مشخصی ندارند و به آن «فشار خون اولیه» گفته می‌شود، عنوان کرد: این نوع معمولاً به آرامی و در گذر زمان، به‌ویژه پس از میانسالی، ظاهر می‌شود. در مقابل، حدود ۵ تا ۱۰ درصد از موارد ناشی از بیماری‌هایی مانند مشکلات کلیوی یا اختلالات غدد هستند و به آن «فشار خون ثانویه» می‌گویند که معمولاً شدیدتر و ناگهانی‌تر است.

دکتر پور آدینه خاطرنشان کرد: عواملی مانند سن بالا، اضافه وزن، کم‌تحرکی، مصرف بیش از حد نمک و مصرف کم پتاسیم، استرس، مصرف دخانیات و الکل، دیابت، چربی خون بالا و سابقه خانوادگی از جمله عوامل افزایش‌دهنده خطر ابتلا به این بیماری هستند. همچنین در زنان پس از یائسگی احتمال بروز این بیماری بیشتر می‌شود.

وی افزود: کنترل فشار خون فقط با دارو ممکن نیست؛ تغذیه سالم (رژیم کم‌نمک و سرشار از پتاسیم)، کاهش وزن، ورزش منظم، خواب کافی، کاهش استرس و ترک دخانیات باید هم‌زمان با درمان دارویی دنبال شود. مردم باید فشار خون خود را به‌طور منظم در خانه اندازه‌گیری کنند و هرگز بدون مشورت با پزشک، داروهای خود را تغییر ندهند یا قطع نکنند.

این پزشک عنوان کرد: فشار خون با دو عدد مشخص می‌شود: عدد بالایی یا فشار سیستولیک نشان‌دهنده فشار وارد بر دیواره شریان‌ها هنگام انقباض قلب است، و عدد پایینی یا فشار دیاستولیک مربوط به فشار بین دو ضربان قلب در حالت استراحت است. این اعداد با واحد میلی‌متر جیوه (mmHg) بیان می‌شوند. فشار خون طبیعی کمتر از ۱۲۰ روی ۸۰ است. اگر فشار بین ۱۲۰ تا ۱۳۹ روی ۸۰ تا ۸۹ باشد، در آستانه پرفشاری خون هستیم.

وی اضافه کرد: فشار ۱۴۰ تا ۱۵۹ روی ۹۰ تا ۹۹ نشان‌دهنده مرحله اول فشار خون بالا و ۱۶۰ به بالا روی ۱۰۰ به بالا مرحله دوم محسوب می‌شود. تشخیص قطعی تنها با یک‌بار اندازه‌گیری ممکن نیست؛ اندازه‌گیری باید در چند نوبت و در شرایط استاندارد انجام شود.

وی با اشاره به اینکه در مراکز خدمات جامع سلامت، پایش و غربالگری منظم فشار خون برای تمام افراد بالای ۳۰ سال انجام می‌شود و خدماتی همچون آموزش خودمراقبتی، مشاوره تغذیه، پیگیری درمان، و ارجاع به پزشک در صورت نیاز ارائه می‌گردد.

دکتر پورآدینه گفت: یکی از خدمات مهم این مراکز، ارزیابی خطرسنجی قلبی‌ـ‌عروقی ۱۰ ساله است که با بررسی عواملی مانند سن، جنس، میزان فشار خون، قند و چربی خون، شاخص توده بدنی (BMI) و سابقه مصرف سیگار، احتمال بروز سکته قلبی یا مغزی طی یک دهه آینده را محاسبه می‌کند؛ این اقدام، نقشی حیاتی در پیشگیری زودهنگام و هدفمند بیماری‌های قلبی‌ـ‌عروقی دارد.