بررسی چگونگی کاهش آسیب‌پذیری سلامت کودکان ناشی از تغییر اقلیم؛ در یک طرح تحقیقاتی

دکتر غلامعباس شیرالی در گفت‌وگو با وبدا، اظهار کرد: به دنبال اعلام فراخوان وزارت بهداشت برای ارسال پروپوزال با عنوان «بررسی استراتژی‌های کاهش آسیب‌پذیری سلامت کودکان ناشی از تغییرات آب و هوا (اقلیم) در جمهوری اسلامی ایران»، طرحی را ارائه دادیم که مورد پذیرش وزارت بهداشت قرار گرفت.

دکتر شیرالی توضیح داد: این فراخوان از طریق وزارت بهداشت به دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز تحقیقاتی در سراسر کشور اطلاع‌رسانی شد، دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز نیز با تیمی خبره از اعضای هیئت علمی دانشگاه و اساتید بین رشته‌ای به فعالیت در این زمینه پرداخت و پروپوزال تدوین شد و قرارداد آن اخیرا با وزارت بهداشت امضا گردید. این طرح با حمایت مالی یونیسف و تحت نظارت و همکاری مرکز سلامت محیط کار وزارت بهداشت انجام می‌شود.

استاد تمام گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی اهواز با اشاره به گسترش تغییرات اقلیمی در جهان اظهار کرد: امروزه با پیامدهای متعدد ناشی از تغییر اقلیم، از جمله طوفان‌های گرد و خاک، امواج گرما و موارد مشابه، به‌صورت روزانه مواجه هستیم و این تغییرات، خسارت‌های جدی و گسترده‌ای را برای جوامع بشری به همراه دارند.

وی ادامه داد: تغییرات اقلیمی به‌ویژه در منطقه خاورمیانه و کشور ما، اثرات قابل توجهی بر جای گذاشته است. مطالعات نشان می‌دهد بزرگسالانی که پیش از پنج‌سالگی یک رویداد شدید آب‌وهوایی را تجربه کرده‌اند، احتمال اینکه در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آسیب‌های روانی، اضطراب و مشکلات مشابه در بزرگسالی قرار گیرند، بسیار است.

دکتر شیرالی عنوان کرد: در جوامع بشری، کودکان به دلیل وضعیت فیزیولوژیکی بدنشان، آسیب پذیرتر هستند و هنگامی که در معرض تغییرات اقلیمی قرار می‌گیرند، دچار بیماری‌هایی مانند آسم، بیماری‌های تنفسی و بیماری‌هایی می‌شوند که توسط ناقلین به آن‌ها منتقل می‌شود. همچنین بروز بیماری‌ها و اختلالات مربوط به بهداشت روان و شیوع احساسات منفی در بین کودکان، از دیگر پیامدهای تغییر اقلیم است.

وی در خصوص اهداف این طرح گفت: هدف کلی این طرح، تدوین استراتژی‌هایی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیم در کودکان است. در این طرح بررسی کاملی خواهیم داشت تا ببینیم تجربه جهان در خصوص این اثرات چه بوده و چگونه می‌توان با این پدیده شوم مقابله کرد.

استاد تمام گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی اهواز اظهار داشت: یکی از اهداف طرح، تدوین استراتژی‌ها برای مقابله با بیماری‌های تنفسی است که استان‌های پایلوت برای این بررسی، خوزستان، آذربایجان شرقی، گیلان، اصفهان، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان هستند و مورد مطالعه قرار می‌گیرند.

دکتر شیرالی افزود: تعیین استراتژی‌هایی برای کاهش تغییرات اقلیمی با تاکید بر بیماری‌های مرتبط با آب و غذا، بررسی تغییرات اقلیمی و اثرات آن با تاکید بر بیماری‌های منتقله از ناقلین، تعیین استراتژی‌هایی برای کاهش آسیب‌پذیری سلامت کودکان ناشی از تغییر اقلیم با تاکید بر بیماری‌های مرتبط با استرس‌های حرارتی به خصوص در استانی مانند خوزستان و تعیین استراتژی‌هایی برای کاهش اثرات روانی ناشی از تغییر اقلیم ما، از اهداف دیگر این طرح به شمار می‌روند.

وی با تاکید بر ضرورت اجرای این طرح در سطح ملی اظهار کرد: اجرای این طرح می‌تواند به‌عنوان یک سند راهبردی ارزشمند در اختیار سیاست‌گذاران حوزه بهداشت قرار گیرد. نتایج آن در کارگروه‌ها و شوراهای کلیدی همچون شورای ایمنی و بهداشت غذایی وزارت بهداشت، قابلیت تبدیل به یک استراتژی، بخشنامه و دستورالعمل‌های اجرایی را دارد که به استان‌ها و سراسر کشور ابلاغ شود. یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این طرح، امکان پیاده‌سازی نتایج آن در عرصه عمل است.

دکتر شیرالی با اشاره به اهمیت مقابله با پیامدهای تغییر اقلیم افزود: این طرح ظرفیت آن را دارد که به مجموعه‌ای از سیاست‌ها و اقدامات اجرایی تبدیل شود که از طریق آن بتوان تاثیرات منفی تغییرات اقلیمی بر سلامت کودکان را کاهش داد. تحقق این هدف، دستاوردی قابل توجه در مسیر ارتقای سلامت جامعه خواهد بود.

استاد تمام گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار دانشگاه علوم پزشکی اهواز به محققان جوان توصیه کرد: در تحقیقات خود به دنبال شناسایی و حل مشکلات واقعی باشید و صرفا پژوهش‌های خود را به فعالیت‌های آزمایشگاهی محدود نکنید. تحقیقات باید مسئله‌محور و مبتنی بر نیازها و مشکلات جامعه باشند تا بتوان با شناخت دقیق چالش‌ها، راهکارهای علمی و عملی برای رفع آن‌ها ارائه داد؛ اینگونه پژوهش‌های ما می‌توانند اثرگذار و کاربردی باشند.

وی افزود: محققان باید تلاش کنند تحقیقات خود را مسئله‌محور طراحی کرده و ارتباط خود را با سازمان‌های بین‌المللی تقویت کنند. این نهادها بستری مناسب برای تعامل علمی با جهان هستند که از طریق آن می‌توان هم اطلاعات علمی خود را به اشتراک گذاشت و هم از اطلاعات آن‌ها بهره‌مند شد. این تبادل اطلاعات، نقش مهمی در ارتقا و رشد دانش ایفا می‌کند.

دکتر شیرالی با اشاره به تجربیات برخی کشورها در زمینه مقابله با تغییرات اقلیمی، گفت: بهره‌گیری از این تجارب و مطالعات ما در کشور می‌تواند به کاهش پیامدهای منفی این پدیده کمک کند و مسیر رشد، بلوغ و پیشرفت ایران را هموارتر سازد؛ چرا که شایسته است کشور ما نیز همگام با جوامع پیشرو، در مسیر توسعه پایدار حرکت کند.