جمعه , اردیبهشت 19 1404

سلامت زنان، زایمان و بارداری

در دهه‌های اخیر، افزایش سطح آگاهی‌های اجتماعی و فرهنگی موجب شده تا جایگاه زنان در جامعه به طرز قابل توجهی ارتقا یابد. جایی که روزگاری زنان در حاشیه فعالیت‌های اجتماعی قرار داشتند، اکنون با کسب مقام‌های برجسته و ایفای نقش‌های کلیدی در توسعه جامعه، به ستون‌های اصلی رشد تبدیل شده‌اند. به‌ویژه موضوعاتی همچون بارداری و زایمان، که نقش حیاتی آن‌ها در سلامت مادران و نوزادان تکرارناپذیر است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند.

سلامت زنان، زایمان و بارداری

بارداری چیست؟

بارداری یا حاملگی (Pregnancy) به دوره‌ای گفته می‌شود که جنین در رحم مادر رشد کرده و تکامل می‌یابد. این دوره معمولاً حدود ۴۰ هفته (بیش از ۹ ماه) به طول انجامیده و از اولین روز آخرین قاعدگی تا زمان تولد نوزاد محاسبه می‌شود. علاوه بر بارداری طبیعی، روش‌های مدرن مصنوعی نیز امکان بروز حاملگی را فراهم آورده‌اند.

نشانه‌های اولیه حاملگی

زنانی که باردار هستند ممکن است تغییرات و علائم مختلفی را تجربه کنند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:

  • وقف شدن قاعدگی: عدم وقوع عادت ماهانه یکی از اولین نشانه‌ها است.
  • حالت‌های تهوع و استفراغ: گرچه معمولاً به عنوان «تهوع صبحگاهی» شناخته می‌شود، اما می‌تواند در هر ساعتی از روز رخ دهد.
  • تغییرات در سینه‌ها: حساسیت و افزایش اندازه سینه‌ها که با تغییر در بافت آن‌ها همراه است.
  • احساس خستگی: کاهش انرژی و افزایش خستگی، حتی پس از استراحت.
  • تعدیل دفعات ادرار: افزایش دفعات ادرار، به ویژه در ساعات شب.
  • تغییر در سلایق غذایی: ظهور میل ناگهانی به برخی غذاها یا بروز بیزاری از غذاهایی که پیش‌تر مورد علاقه بوده‌اند.
  • دردهای شکمی و تغییرات وزنی: از جمله درد و گرفتگی‌های شکمی، تغییرات وزن و ظاهر لکه‌بینی‌های اندک.

اهمیت دوره‌های حاملگی و زایمان

این مراحل نه تنها از نظر جسمی بلکه از نظر روانی نیز تأثیرگذار هستند؛ به گونه‌ای که هرگونه نقص در مراقبت‌های لازم می‌تواند پیامدهای جدی برای مادر و نوزاد به همراه داشته باشد. داشتن اطلاعات کافی درباره ویژگی‌های بارداری و زایمان، همراه با حمایت‌های بهداشتی و مشاوره‌های تخصصی، زمینه‌ساز کاهش خطرات احتمالی و بهبود شرایط سلامت در این دوره حساس می‌شود. به عبارت دیگر، با بهبود وضعیت مراقبتی در این فواصل، زمینه‌ای برای آینده‌ای سالم‌تر برای نسل‌های آتی فراهم می‌شود.

عوامل خطرزا در دوران بارداری

از علل اصلی بروز مشکلات جدی و حتی مرگ مادر در این دوران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  • خونریزی شدید: از دست دادن بیش از حد خون می‌تواند به سرعت شرایط را وخیم کند.
  • عفونت‌ها: عفونت‌های ناشی از عوامل باکتریایی یا ویروسی نقش مستقیم در بروز مشکلات بهداشتی دارند.
  • فشار خون بالا: بالا رفتن فشار خون، ریسک بروز عوارض جدی را افزایش می‌دهد.
  • سقط جنین ناامن و انسداد زایمان: این موارد به‌طور مستقیم می‌توانند منجر به آسیب‌های جبران‌ناپذیر شوند.
  • عوامل غیرمستقیم: کمبود آهن، مالاریا و بیماری‌های قلبی نیز در نهایت می‌توانند به مشکلات جدی سلامتی منجر شوند.

اهمیت مراقبت‌های قبل و حین بارداری

توجه ویژه به مراقبت‌های دوره حاملگی از جنبه‌های متعددی اهمیت دارد:

  • حفظ سلامت مادر و جنین: استفاده از ابزارهای غربالگری مانند سونوگرافی می‌تواند به شناسایی زودهنگام مشکلات و کاهش ریسک‌ها کمک کند.
  • ارائه مشاوره‌های تخصصی: فراهم آوردن راهنمایی‌های لازم برای آماده‌سازی جسمی و روانی مادر در مواجهه با زایمان.
  • پیشگیری و مدیریت به موقع مشکلات: نظارت دقیق بر علائم بارداری و اقدام سریع در مواقع اضطراری.
  • حمایت‌های روانی: کاهش استرس و اضطراب مادر از طریق پشتیبانی عاطفی و روانشناسی.
  • نظارت بر رشد جنین: پیگیری مداوم شرایط رشدی جنین به منظور اطمینان از سلامت او در هر مرحله از بارداری.

مشکلات رایج در دوران حاملگی

برخی از عوارض و مشکلات شایع در این دوره عبارتند از:

  • تهوع و استفراغ مکرر
  • دردهای عضلانی و گرفتگی‌های مختلف
  • کم‌خونی
  • خستگی مفرط و اختلالات خواب
  • دردهای کمر
  • نوسانات فشار خون
  • تغییرات پوستی از جمله خشکی
  • افسردگی و تغییرات خلقی
  • تیرگی در ناحیه واژن
  • نفخ شکمی، سردرد و احساس خارش

نشانه‌ها و انواع زایمان

زایمان به عنوان فرآیندی طبیعی، لحظه‌ای است که در آن نوزاد از رحم مادر به جهان معرفی می‌شود. این فرآیند، به عنوان اوج دوران حاملگی، مجموعه‌ای از علائم و تغییرات مشخص را به همراه دارد:

  • انقباضات منظم: شروع دردهای شکمی به‌عنوان نشانه‌ای از آغاز زایمان و شکل‌گیری انقباضات پی‌در‌پی.
  • تغییرات جسمانی: شامل دردهای کمر و تغییر در شکل شکم.
  • کاهش فعالیت جنین: به‌عنوان نشانه‌ای از نزدیک شدن زمان تولد.
  • ترشحات مخاطی: مشاهده‌ی ترشحاتی از دهانه رحم که یکی از علائم آغاز زایمان محسوب می‌شود.

لازم به ذکر است که حضور هر یک از این نشانه‌ها به تنهایی کافی نیست تا به‌عنوان علامت قطعی زایمان شناخته شوند. روند زایمان می‌تواند به دو صورت انجام شود:

  • زایمان طبیعی: که معمولاً بدون نیاز به مداخله جراحی صورت می‌گیرد.
  • زایمان جراحی (سزارین): با همکاری تیم پزشکی و انجام عمل جراحی نوزاد در بیمارستان به دنیا می‌آید.

علاوه بر این، برخی از زنان از روش زایمان در آب استفاده می‌کنند؛ روشی که با کاهش میزان درد و رنج، تجربه‌ای ملایم‌تر در هنگام تولد نوزاد فراهم می‌آورد. در مراحل ابتدایی زایمان، دردهای شکمی آغاز شده و با گشایش تدریجی دهانه رحم و افزایش تعداد انقباضات، نوزاد به طور نهایی از رحم خارج می‌شود. پس از تولد، پاکسازی باقی‌مانده‌های مربوط به رحم نیز تکمیل شده و زایمان به اتمام می‌رسد.

با بهره‌گیری از آگاهی‌های لازم و اجرای مراقبت‌های به موقع، می‌توان تضمین کرد که دوره حاملگی و زایمان نه تنها با موفقیت سپری شود بلکه زمینه‌ای برای سلامت بلندمدت مادر و نوزاد فراهم گردد.

دستجردی: مرگ و میر مادران باردار یک مصیبت بزرگ است

دستجردی: مرگ و میر مادران باردار یک مصیبت بزرگ است

دبیر ستاد ملی جمعیت، مرگ و میر مادران باردار را یک مصیبت بزرگ دانست و گفت: یکی از اهداف استراتژیک ما در ستاد ملی جمعیت و وزارت بهداشت، ترویج زایمان طبیعی و گسترش خدمات زایمان بدون درد است.

بیشتر بخوانید »

اعلام شرایط اضطرار آلودگی هوا در بندرعباس

اعلام شرایط اضطرار آلودگی هوا در بندرعباس

به دنبال حادثه انفجار در اسکله شهید رجایی بندرعباس و افزایش چشمگیر آلودگی هوا، معاون بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با صدور نامه‌ای دستور تشکیل تیم‌های بهداشتی را صادر کرد.

بیشتر بخوانید »

خانم‌های نزدیک به ۴۰ سال؛ توصیه‌های پزشکی را جدی بگیرید

خانم‌های نزدیک به ۴۰ سال؛ توصیه‌های پزشکی را جدی بگیرید

یک متخصص زنان و زایمان گفت: بارداری، بلوغ، زایمان و دوران یائسگی از دوره‌های بحرانی یک زن تلقی می‌شود اما نباید به این دوره‌ها نگاه بد کرد بلکه این دوران باعث رشد زنان خواهد شد.

بیشتر بخوانید »

استان فارس در آستانه موج سالمندی

استان فارس در آستانه موج سالمندی

شیراز- معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی شیراز با اشاره به اینکه جمعیت سالمند در فارس ۱۳ درصد است گفت: این استان با شیب نسبتاً تند در حال حرکت به سمت موج سالمندی است.

بیشتر بخوانید »

هشدار به مادران باردار؛ نشانه‌های زایمان زودرس را بشناسید

هشدار به مادران باردار؛ نشانه‌های زایمان زودرس را بشناسید

زایمان زودرس به تولد نوزاد پیش از هفته ۳۷ بارداری گفته می‌شود که به دلیل نارسایی رشد ارگان‌های حیاتی، می‌تواند با مشکلاتی همراه باشد.

بیشتر بخوانید »

دسترنج عشایر ایلام در خام‌فروشی «پشم» هدر می‌رود

دسترنج عشایر ایلام در خام‌فروشی «پشم» هدر می‌رود

ایلام - نبود زیرساخت‌های مناسب و صنایع تبدیلی در ایلام باعث شده تا ظرفیت‌های تولید پشم در ایلام به طور کامل بهره‌برداری نشود.

بیشتر بخوانید »

هشدار نارنجی وقوع گرد و غبار و کاهش کیفیت هوا در تهران

هشدار نارنجی وقوع گرد و غبار و کاهش کیفیت هوا در تهران

مدیرکل سازمان حفاظت محیط زیست استان تهران با اشاره به هشدار نارنجی اداره کل هواشناسی، از احتمال کاهش کیفیت هوا و افزایش غلظت ذرات معلق در هوای پایتخت خبر داد.

بیشتر بخوانید »

درمان قطعی تنبلی تخمدان وجود دارد؟ توصیه‌های متخصص زنان

درمان قطعی تنبلی تخمدان وجود دارد؟ توصیه‌های متخصص زنان

یک متخصص زنان و زایمان گفت: پلی کیستیک(تنبلی تخمدان) یک مسئله خیلی شایع است، به خصوص که قسمت اعظم ناباروری بانوان را نیز شامل می‌شود؛ تنبلی تخمدان اگر درمان نشود به ناباروری تبدیل خواهد شد.

بیشتر بخوانید »

کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر مادران باردار

کاهش چشمگیر مرگ‌ومیر مادران باردار

معاون بهداشت وزارت بهداشت با تأکید بر دستاوردهای علمی و پیشرفت‌های نظام سلامت کشور، گفت: اگر همه حوزه‌های کشور مانند نظام سلامت پیشرفت کرده بودند، ایران از بسیاری از کشورها پیشی گرفته بود.

بیشتر بخوانید »